Het lukt me niet heel vaak om absolute rust te vinden. Ik heb er tegenwoordig een paar dagen vrij voor nodig om dat stadium te bereiken. Absolute rust uit zich in het ongegeneerd kunnen kijken naar een boeiende serie of het pakken van een heerlijk boek. Tijl, bijvoorbeeld, over de legendarische Tijl Uilenspiegel. Het probleem met dit soort pageturners is trouwens dat de bladzijden vrij snel op zijn, terwijl je jezelf eigenlijk eindeloos wil verliezen in het verhaal. Maar gelukkig is er meer. Een aantal dagen vrij is voor mij vaak een mengeling van het voorgaande, extra aandacht voor het gezin, wat sportiviteit, lekkere rode wijn en goed eten. U snapt het beeld.

Hét reflectiemoment van deze week, de tijd van het jaar is er immers naar, kwam op tweede kerstdag. In dat laatste woord ligt de klemtoon trouwens op ‘kerst’ en niet op ‘dag’, zoals tegenwoordig in iedere reclame rond Kerstmis of Pasen wordt gesuggereerd. Alsof het om de dag gaat, het paas- of kerstaspect is kennelijk van ondergeschikt belang. Tweede kérstdag dus. Maar dat geheel terzijde. Ik viel –want daar had ik eindelijk de rust voor– in een volstrekt willekeurige aflevering van Black Mirror, op Netflix. De serie bestaat uit losse verhalen met een overkoepelend thema: de razendsnelle technologische ontwikkelingen waar we tegenwoordig allemaal mee te maken hebben.

In Nosedive (S3, A1, voor de geïnteresseerden) doet een redelijk gewone, jonge Amerikaanse vrouw van alles om leuk gevonden te worden. In deze aflevering is het liken van elkaar al een stap verder dan hoe wij het kennen: er wordt gebruik gemaakt van een ratingsysteem met maximaal vijf sterren. En het beperkt zich niet meer alleen tot social media. Middels implantaten in de ogen worden voor interacties in de échte wereld ook continu ratings gegeven. Mensen gaan er op die manier natuurlijk wel héél veel aan doen om hun gemiddelde hoog te houden. Zak je bijvoorbeeld onder de vier? Dan heeft dat allerlei vervelende sociale consequenties.

Zo wil de vrouw in kwestie, Lacie, graag een appartement huren om niet meer met haar broer Ryan opgescheept te zitten. Omdat het te duur is wil ze in aanmerking komen voor een 20% discount. Maar daarvoor moet je, u raadt het al, een bepaalde rating hebben – of zijn, zo u wil. In dit geval een 4.5. En Lacie ís geen 4.5. Lacie is een 4.2. Haar sociale omgeving helpt ook al niet, want er zit een gemeen addertje onder het gras: de impact van een rating van iemand die een hoog gemiddelde heeft is groter. Haar vrienden zijn voornamelijk 3.5’jes en 4’tjes, en daarom zal ze zich dus omhoog moeten zien te slijmen bij andere mensen, met een hógere rating.

Een kenmerkende scène is dat Lacie voor een spiegel uitgekiende vormen van lachen aan het oefenen is om ze op de juiste momenten als vanzelf te kunnen inzetten. Bijvoorbeeld als ze in de lift staat met iemand met een ranking van 4.7. Pijnlijkheid ten top, natuurlijk.

Het lijkt nog ver weg allemaal, of zelfs onrealistisch. Toch bleef ik met een heel ongemakkelijk gevoel zitten.

Een paar weken geleden las ik een stuk over een Nederlandse taxichauffeur van Uber die qua ratinggemiddelde onder een bepaalde grens was gezakt (jawel, eveneens het bekende vijfsterren systeem). Omdat zijn navigatiesysteem hem in de steek had gelaten kwam de klant een stuk later dan gepland op de plaats van bestemming aan. De chauffeur ontving direct een rating –een lage natuurlijk, ook al was het overmacht– en een melding van Uber dat dát toch niet conform de servicestandaard van het bedrijf was.

Hilarisch, maar vooral pijnlijk, wordt Nosedive als Lacie de kans krijgt om een speech te houden op een bruiloft met mensen die wél een 4.5 of hoger zijn. Dé kans dus om van hooggeplaatste mensen goede ratings te krijgen en zo fors te klimmen op ratingladder. Als u blanco in de aflevering wil stappen dan moet u nu stoppen met lezen.

Lacie verknalt die kans, met zeer grote gevolgen. Een akkefietje op het vliegveld mondt uit in tijdelijke strafpunten, met als directe consequentie dat haar rating nog sneller begint te dalen. Het gaat nu van kwaad tot erger waardoor Lacie uiteindelijk afgebeld wordt door de bruid, die de neerwaartse spiraal van haar bruidsmeisje uiteraard gezien heeft op social media. Laaggeplaatste mensen zijn niet welkom, wie het ook zijn.

Ze gaat toch. Die beslissing leidt er uiteindelijk toe dat Lacie in de slotscène in de gevangenis belandt. Het vat de volslagen idiote beoordelingscultuur fantastisch samen.

Tweede kerstdag kroop langzaam naar zijn eind, en ik vroeg me af: ís zo’n samenleving nog wel zo ver weg? Is die onrealistisch?

Nee.

Die taxichauffeur van Uber wíl al heel graag vijf sterren, net als de bakker, de verhuurders op Airbnb en de rest. Sterker nog, ze hebben ze al nodig. Bedrijven raten vinden we al normaal, nu elkaar nog. Het is ‘The American Way of Life’, en die is al een tijdje geleden rigoureus bij ons geïntroduceerd.

Vooruitlopend op de ontwikkelingen wens ik u daarom een fantastisch vijfsterren 2018!

Dit wil ik delen!

AUTEUR

Ruud Stikkelbroeck (1977) is communicatiespecialist en heeft nog altijd veel affiniteit met media vanuit zijn vorige journalistieke banen bij L1 en Omroep Venlo. In zijn vrije tijd fietst hij graag. Deze voormalige Prins Carnaval en liedjeszanger koestert een grote liefde voor vastelaovend.

1 reactie

  1. Moëï stuk..Ik dink det ik auk maar ens nao Netflix mot kiëke ..
    Ik wins dich vuul succes in dien “nieje” jaor…En alle gezondheid veur dich en dien gezin.

Reageren