Eigenlijk is het logisch dat we een tientallig stelsel hebben. Per slot van rekening hebben we tien vingers. En tellen doe je met je vingers. We zijn het zo gewend dat we bijna niet anders kunnen. De eerste vinger is 1, de tweede is 2, de negende 9, en de tiende 10, precies twee handen vol. We vinden het volstrekt normaal. Maar met die 10 is iets speciaals aan de hand: het is geen cijfer, maar het eerste getal. De 1 geeft simpelweg aan dat alle vingers geteld zijn en verder niets, daarom zetten we de 0 erachter. Wel zo handig!

Het getal 20 betekent precies twéé keer alle vingers geteld. 65 betekent dat zés keer alle vingers zijn  geteld en daarna nog vijf losse. Bij 43 vier keer alle vingers en drie losse. Als je tien keer alle vingers telt heb je 100. Dan schuift de 1 een plekje naar links.

In het tientallig stelsel wordt het getal 543 eigenlijk opgedeeld in:Elf formule 1Waarbij 10² gelijk is aan 100, 10¹ gelijk is aan 10 en 10º gelijk is aan 1. We denken dat het voor de hand ligt, maar is dat wel zo?

Er zijn namelijk mensen die vinden dat een achttallig stelsel logischer was geweest. Volgens hen tel je met je duim over de 4 resterende vingers van je hand. En dat doe je met je andere hand evenzo. Als dit stelsel het was geworden dan was het voor ons nu gemakkelijker geweest om binair te tellen, zoals computers gewend zijn te doen, maar dat terzijde, waar het om gaat is dat 10 nu ineens betekent dat er precies één keer acht vingers zijn geteld. 

In het achttallig stelsel wordt het getal 543 eigenlijk opgedeeld in:Elf formule 2Waarbij 8² gelijk is aan 64 – gerekend in ons vertrouwde tientallige stelsel natuurlijk, 8¹ gelijk is aan 8 en 8º gelijk is aan 1. Het klinkt ons heel vreemd in de oren, maar als je het terugrekent naar het tientallig stelsel verandert 543 in 355, en toch is het echt evenveel! 

Die gekke Brexit-Engelsen maakten trouwens nog lang gebruik van het twaalftallig stelsel. Eigenlijk niet eens zo heel gek, want een dag of nacht bestaat uit twaalf uren en een jaar heeft twaalf maanden. De shilling, waar ze wellicht zo naar terugverlangen, is 12 pence. Vandaar de muntstukjes van 3 en van 6 pence. Wij kennen het twaalftallig stelsel in zekere zin ook nog wel, denk maar eens aan een dozijn of gros. Ons getal 15 zou, als we werkelijk het twaalftallig stelsel zouden gebruiken, geschreven worden als 13, want 12+3, en 12 is nu het getal 10 geworden in het twaalftallig stelsel.  

In deze carnavaleske tijd, zou de Prins in het elftallig stelsel moeten gaan rekenen. Juist nu in het Jocus Jubeljaar, 16×11, waarin gevierd wordt dat het 176 jaar geleden is dat de oudste nog bestaande carnavalsvereniging werd opgericht. In het elftallig stelsel is dit overigens precies 150 jaar geleden. In 1842 dus, of op zijn ‘elfs’, in 1425. Zijn Raad van Elf zou de Raad van Tien worden, voor hem een heel joeksig getal als het goed is! Maar misschien zou hij, om nog wat langer te kunnen wennen, liever twáálf raadsleden hebben, zodat hij voorlopig toch weer zijn vertrouwde Raad van Elf heeft. Wie zal het zeggen. De Vors, Roel Versleijen, zou Vors Joeccius X genoemd moeten worden en zijn Prins Erik I is dan 41 joeksige jaren jong, Adjudant Paul 56 en Adjudant Dominique 42. Alle Prinsen en Adjudanten zijn jonger in dit stelsel! Zelfs de Jocus Toekôms Prins Joshua I.

De piepjonge 3-kes, 16 jaar geleden opgericht, kunnen het wel heel bont maken door in het drietallig stelsel gaan rekenen. Dan lijken ze dit jaar al heel oud, namelijk 120 ‘3-kes-jaren’. Opgericht in het 3-kes-jaar 2202020. De Groët Venloosche Nar Dylan Schell heeft geen Adjudanten en vormt dus geen trio, sorry, geen 10. Dylan is trouwens precies 210 jaar oud. Alle Narren zijn in dit stelsel veel ouder! 

Laten we het, om allerlei misverstanden te voorkomen, toch maar gewoon bij ons tientallig stelsel houden. Kunnen we op onze vingers natellen dat we geweldige dagen voor de boeg hebben.

Vastelaovend same!

Dit wil ik delen!

AUTEUR

Rom van Strijp (1959) is werkzaam als international learning consultant bij Océ. Hij studeerde Electrotechniek aan de TU Delft. Woont sinds 1984 in Venlo. Hij is al 25 jaar vrijwilliger bij het Zomerparkfeest, waarvan negen jaar als voorzitter. In zijn vrije tijd is hij cultureel betrokken in de stad Venlo, speelt hij zaalvoetbal en saxofoon in een bandje.

Reageren