Vijf markante locaties, door kunstenaar Suzanne Berkers verbonden met vier strakke rectilineaire felgroene laserstralen. Vanuit het Venlose stadskantoor schijnt er één naar de zijwand van de Innovatoren in Blerick en de andere laser straalt bijna in één van de bovenste appartementen in de Molenbossenflat. Vanuit het dak van deze flat wordt de Wienerberger schoorsteen in Tegelen aangelicht vanuit het noorden en vanuit het oosten door de St. Clemenskerk laser in Kaldenkirchen. 

Een machtig statisch schouwspel. Kunst & Wetenschap!

De ‘Connecting Light’ avondwandeling meandert om de kaarsrechte laserlijnen. Je komt in Groot Boller, het Kazernekwartier, langs de Maas, over de Zuiderbrug, door Tegelen, langs de Oelespot en in Duitsland. De moeite waard in het pikkedonker. Die wandeling gaan we samen virtueel doen. We beginnen bij het stadskantoor waar twee lasers op het dak staan opgesteld en over het landschap scheren. 

Je ziet de laserstraal trouwens bij de gratie van stofdeeltjes en vochtdruppeltjes in de lucht, die de laserstraal weerkaatsen of verstrooien. In de ruimte en dus het luchtledige, zie je de laserstraal helemaal niet eens. Er is niets om mee te verstrooien. Alle spectaculaire acties in Star Wars-films ten spijt, trouwens. Hoe meer stofdeeltjes, hoe meer reflecties en dus ook hoe meer fotonen ons oog bereiken en de straal beter zichtbaar is. Daar wordt de laserstraal zelf trouwens wel zwakker van, omdat er licht verloren gaat door het weerkaatsen. Eigenlijk kun je deze laser dus ook als een soort fijnstofmeter gebruiken. Deze verstrooiing wordt ook wel Rayleigh verstrooiing (R) genoemd en is omgekeerd evenredig met de vierde  macht van de golflengte, λ.CL Formule 1Dat betekent dat een blauwe laser veel meer verstrooit en dus veel beter zichtbaar is dan de groene laser met langere golflengte. Dit is overigens ook de reden waarom de lucht overdag blauw van kleur is. Maar dit terzijde, want het is immers donker.

Nu lopen we op de stadsbrug…

De twee centimeter dikke laserstralen priemen als rechte pijlen door het zwerk. Ze projecteren een groene vlek op zowel de Innovatoren als de Molenbossen flat. Op de brug kun je op een voldoende heldere avond beide goed zien! Het omgevingslicht is hierbij een storende factor. Hoe minder licht van de lantaarnpalen, hoe beter we de stralen zien. Ook volle maan, hoe romantisch ook, hebben we liever niet. Onze ogen adapteren zich aan de gemiddelde hoeveelheid licht. We moeten verder de stad uit om dat te bereiken. 

We wandelen weer verder over de brug en dan valt ons het volgende op…

De uiteinden van de straal zijn feller dan in het midden. Dat is geen gezichtsbedrog, maar hangt af van de hoek waaronder je naar de straal kijkt, de Rayleigh diffractie R.CL Formule 2Daarbij is α de hoek waaronder je kijkt. Als je dwars erop kijkt is R = 1 en als je er onder een kleine hoek langs kijkt is R ongeveer 2 keer zo groot, en dus feller. Soms is het zelfs zo dat je de laserstraal in het midden bijna niet ziet en wel aan de uiteinden.

Op naar het Kazernekwartier…

Dan gebeurt er iets geks. Als je er, dwars op de laserstraal, dichter naartoe wandelt wordt de straal krommer. Het effect is zo sterk dat je je eigen ogen niet gelooft. Dit is wel gezichtsbedrog! Je kunt het vergelijken met een foto die gemaakt is met een groothoeklens. Daarop staan rechte lijnen van gebouwen ook krom:fisheyeJe wil de hele straal zien en daardoor moet je ooglens zich als een fisheye bollen om alles erop te krijgen. Normaliter corrigeren je hersenen voor kleine lensvervormingen, maar nu is het zo sterk dat ze de afwijking niet meer kunnen herstellen. Dat komt ook omdat er geen referentiepunten zijn voor je hersenen. Ze zien alleen een groene lijn op een donkere nachtelijke achtergrond. Dit is echt een wonderlijk effect en je twijfelt aan je eigen gezichtsvermogen!

Dit optische illusie-effect wordt nog eens versterkt door de Rayleigh diffractie. Onder de laserbundel zijn de uiteinden zichtbaarder dan het gedeelte recht boven je. Je hersenen interpreteren dat deel daarom als hoger en verder weg dan de heldere delen van de laserstraal. Je ‘ziet’ de straal dan ook hoger dan bij de uiteinden, zodat je de laserstraal ‘krom’ maakt. Het is echt fascinerend!

We gaan nu terug naar de Maas en naar de Molenbossen of als je wil loop je door naar de Innovatoren. Mag ook! 

Vanaf een afstandje zien we al dat er een grote groene vlek zichtbaar is op de gevel. Dat de vlek zo groot lijkt is eigenlijk ook gezichtsbedrog. De diameter van de straal is dan wel al iets breder geworden, maar niet echt veel, zo’n acht centimer, volgens de experts van Laserforum. De reflectie op de gevel lijkt echter nog veel breder. Dat komt door de diffuse weerkaatsing op de witte, ietwat ruwe muur. De lichtdeeltjes reflecteren alle kanten op en daardoor zien wij een bredere vlek. Als de gevel spiegelglad en pikzwart was geweest was de groene laservlek veel kleiner! Door de diffusie is de kracht van het licht ook lager en kan het dus ook geen kwaad om ernaar te kijken. 

Als we nog iets verder doorlopen staan we dicht bij de gevel…

Daar zie je de projecties een beetje trillen. Ik schat bij wat wind toch zo’n vijftig centimeter op de Innovatoren. Dat komt door kleine trillingen bij de bron. Die kleine afwijkingen worden versterkt door de afstand, volgens de formule:CL Formule 3Daarbij is T de zichtbare trilling op de gevel, ? de hoektrilling in radialen bij de bron, en A de afstand die de laserstraal aflegt. Hemelsbreed zo’n 5 km van het stadskantoor tot aan de Innovatoren. De hoektrilling (? = 0,0001) is daarmee extreem klein. Met andere woorden, de laser staat goed vast en het gebouw trilt niet veel. Dit is vergelijkbaar met het schieten van een voetbal vanaf de penaltystip, in een rechte lijn het doel in, met slechts een afwijking van 1 mm!

We wandelen verder of weer terug…

We hebben geluk dat het wat druilerig weer is! Dan reflecteert de laserstraal hier en daar aan een neervallend regendruppeltje. Die gerichte reflectie is vrij sterk en niet gedempt, zodat er veel licht reflecteert. Dat effect gaat ongeveer zo:CL RegendruppelsDie reflectie zie je met je oog als een willekeurige repeterende felle twinkeling. Hoe meer regendruppeltjes, hoe meer twinkelingen. Eigenlijk is deze laser ook een soort regendruppelmeter. Poëtischer gezien wordt de laserstraal een soort kerstversiering van LED-lampjes, die willekeurig geprogrammeerd zijn. Prachtig om te zien!

Kortom, je kunt van alles tegenkomen tijdens deze leuke wandeling, met z’n tweetjes of met de kinderen. Zeker in het echt!

Vóór, tijdens of ná Kerst. Liefst met een beetje regen!

Dit wil ik delen!

AUTEUR

Rom van Strijp (1959) is werkzaam als international learning consultant bij Océ. Hij studeerde Electrotechniek aan de TU Delft. Woont sinds 1984 in Venlo. Hij is al 25 jaar vrijwilliger bij het Zomerparkfeest, waarvan negen jaar als voorzitter. In zijn vrije tijd is hij cultureel betrokken in de stad Venlo, speelt hij zaalvoetbal en saxofoon in een bandje.

2 reacties

  1. Leuk, toevallig stond ik deze week ’s avonds op het kazerneterrein en verbaasde mij inderdaad over het feit, dat ik hier als het ware midden onder een groene regenboog stond. Zo voelde het althans. De kaarsrechte laserstraal heeft hier echt het effect van een hele grote en hoge boog….

  2. Dieuwertje Crasborn op

    Hartelijk bedankt voor de leuke beschrijving Rom! Ik ga voorstellen dat we deze wandeling vanavond als gezin gaan maken. Overigens heb ik wel bijna een auto-ongeluk gehad doordat ik al rijdend probeerde uit te vinden waar die laserstraal vandaan kwam en naar toe ging.

Reageren